از زمان پیدایش تمدنها تا به امروز، یکی از اصلیترین ابزارهای انسان صحبت و گفتگو بوده است. حتی شاید بتوان گفت کسی که در صحبت کردن و سخنرانی مهارت دارد؛ میتواند بدون صرف هزینه هنگفت در جنگها برنده باشد. حتی شهرت افرادی مثل ارسطو و افلاطون یا سایر شخصیتهای برجسته تاریخ، بیشتر از هر چیز به فن بیان و راهکار های سخنوری مسلط بودند.
داشتن فن بیان قوی هم مثل بسیاری از مهارتهای دیگر، اکتسابی است و راههایی برای تقویت مهارت فن بیان وجود دارد. با یکیتا همراه باشید تا درباره راه های کسب این مهارت رازهایی را بیاموزید: انتخاب درست: مهم ترین اصل برای داشتن فن بیان قوی، این است که کلمات، جمله و مباحثتان را در نهایت دقت انتخاب کنید. شاید این کار اوایل سخت باشد و احتیاج به تمرین زیاد داشته باشد؛ اما کم کم این کار برایتان راحت تر خواهد شد.
انتخاب کلمات
یک سخنرانی خوب با انتخاب درست و به جای کلمات آغاز می شود. برای داشتن فن بیان قوی، باید دایره واژگانتان را گسترده کنید. این کار فقط با خواندن زیاد میسر می شود. البته لازم نیست روزی چند صفحه فرهنگ لغات بخوانید! خواندن انواع کتاب ها، مجلات و روزنامه ها به شما کمک می کند کلمات زیادی در ذهن داشته باشید.
انتخاب جملات
قطعا شما هم موافقید که انتخاب جملات بجا، به تقویت فن بیان تان کمک می کند. جملات خوب در یک سخنرانی به جمله هایی گفته می شود که سر راست، بدون ابهام و واضح باشد. در مورد طول جمله هم، بهتر است ترکیبی از جملات کوتاه و بلند را به کار ببرید
پاراگراف بندی
پاراگراف بندی، در بیشتر مواقع نوشته و مقاله را به ذهن می آورد. اما برای اینکه فن بیانتان قوی شود بهتر است در ذهنتان، سخنانتان را هم پاراگراف بندی کنید. یعنی هر کدام از موضوعات زیر مجموعه مبحث اصلی را موضوع یک پاراگراف قرار دهید. اولین جملات هر پاراگراف اطلاعات کلی درباره آن پاراگراف به دست دهد و بعد از هر بند، موضوع تغییر کند.
بدنتان حرف می زند
زبان بدن یا همان Body Language اهمیت بسیار زیادی در تاثیرگذاری شما بر مخاطبانتان دارد. تحقیقات ثابت کرده اند خود حرف های شما، فقط حدود 55 درصد از پیام های شما را منتقل می کند. اما چطور میتوانید پیامتان را بهتر منتقل کنید؟
1- ارتباط چشمی
فرقی ندارد با دوستتان صحبت می کنید؛ تدریس خصوصی می کنید و یا برای یک جمع در حال سخنرانی هستید؛ در هر صورت باید با مخاطبانتان ارتباط چشمی داشته باشید. در یک جمع، بهتر است در حال صحبت به چشمان یک نفر نگاه کنید؛ بعد به نفر دیگری و دوباره به نفر اول برگردید. اگر هم برایتان سخت است به چشمان کسی خیره شوید؛ به ابروها و بینی او یا (T Zon) به صورت رفت و برگشتی نگاه کنید. در این صورت به نظر می رسد به چشمان او نگاه میکنید.
2- یکنواخت حرف نزنید
در مطلب چگونه تدریس خوبی داشته باشیم؟ هم اشاره کردیم که تغییر نکردن لحن و یکنواخت صحبت کردن چقدر اثر بدی در طرف مقابل ایجاد می کند. تن صدایتان را تغییر بدهید و ببینید چگونه به عنوان فردی با فن بیان قوی شناخته می شوید.
3- سیگنال های یکسان بفرستید
سیگنال های شما از طریق حرف هایتان، تن صدا، زبان بدنتان، ژست به مخاطبانتان می رسد. اگر دوست دارید به عنوان یک سخنران برجسته و حرفه ای شناخته شوید؛ بهتر است تمام سیگنال های ارسالیتان با هم هم سو باشند. چه درباره موضوع ناراحت کننده ای حرف می زنید چه موضوعتان هیجان انگیز است؛ باید تمام رفتار های شما این احساسات را نشان دهند.
4- درست تلفظ کنید
تلفظ صحیح کلمات، نقش بسیار مهمی در تقویت فن بیان شما دارد. اگر لهجه خاصی دارید یا نمیتوانید برخی مخارج حروف را تلفظ کنید؛ بهتر است برای داشتن فن بیان قوی سراغ گفتار درمانی بروید. یا حداقل از کلماتی استفاده کنید که کمتر این ویژگی ها را به چشم بیاورند.
5- به مخاطب توجه کنید
مخاطبان شما هستند که مشخص میکنند فن بیان شما چقدر قوی است. حتی ماهرترین سخنوران هم بدون توجه به مخاطب صحبت نمیکنند. برای اینکه شنوندگان خسته نشوند باید چند نکته را رعایت کنید
6- آنها را درک کنید
حواستان به واکنش ها و احساسات شنوندگان باشد. البته این امر کمی به دانش روانشناسی هم احتیاج دارد. اگر فکر می کنید آنها خسته شده اند؛ بهتر است تنفس یا استراحت بدهید. اگر هم فکر می کنید مشتاق شنیدن ادامه حرف هایتان هستند؛ با حرارت بیشتری ادامه بدهید.
مکث های به جا داشته باشید
همانطور که در اول مطلب هم اشاره کردیم؛ بهتر است یک پاراگراف بندی برای مطلبتان داشته باشید. بعد از هر پاراگراف یا قبل از بیان مطالب مهم و کلیدی، مکث داشته باشید تا ذهن مخاطبتان آماده دریافت و پردازش این مطالب باشد.
مهارت های اصلی فن بیان را بلد باشید
مجموعه ای از مهارت ها وجود دارد که هر فردی که به دنبال تقویت فن بیانش است؛ باید آن ها را بیاموزد. این مهارت های سخنوری فقط هم منحصر به افرادی که اهل سخنرانی هستند نیست؛ بلکه در کارهای عادی و روزمره هم به کار همه می آید.
از یک شاخه به شاخه دیگر نپرید
اگرچه کمی تعریف خاطره و بحث های خارج از چارچوب برای تلطیف فضا احتیاج است؛ اما بیش از حد پراکنده گویی و از موارد بی ربط صحبت کردن، اصلا حرفه ای نیست.
مدیریت زمان داشته باشید
به عواملی که خارج از کنترل شما هستند کاری نداریم. شما پیش از شروع هر بحث یا سخنرانی یا تدریس، باید بدانید که چقدر زمان در اختیار دارید و مطابق آن برنامه سخن گفتنتان را تنظیم کنید. البته باید زمانی را هم برای اتفاقات غیرمترقبه در نظر بگیرید.
داستان بگویید
همه افراد شنیدن داستان را دوست دارند. شنیدن سخت ترین مطالب در قالب یک قصه، خیلی راحت تر از شنیدن همان مطالب در قالب یک سخنرانی خسته کننده است؛ برای همین هم خیلی از علما و فلاسفه در سخنرانی هایشان از داستان ها و حکایات استفاده می کنند.
تمرکز کنید
چه برای یک فرد صحبت میکنید و چه برای یک جمع عوامل زیادی ممکن است حواس شما را پرت کنند؛ از خنده های حضار تا یک لحظه فراموش کردن حرف هایتان. اما یکی از اصلی ترین مهارت های داشتن فن بیان قوی، همین است که موقع صحبت کردن تمرکز کافی داشته باشید.
از بقیه یاد بگیرید
حتی اگر یک سخنران حرفه ای هستید؛ هیچ وقت نباید فرآیند آموختن را متوقف کنید. بهترین روش برای آموختن مهارت های فن بیان، این است که فیلم سخنرانی افراد مطرح و برجسته را ببینید. بعد از اینکه چند بار ویدئو را دیدید و نکات مهمش را یادداشت کردید؛ بهتر است کامنت ها و نظرات مردم را هم بخوانید تا دید بهتری داشته باشید.