زبان بدن

زبان بدن در تعاملات معلم و دانش‌آموز

در کلاس درس، ارتباط متقابل بین معلم و دانش‌آموز زیاد است. ایما و اشاره، حالات صورت یا بدن، که در نگاه اولیه شاید جدی به نظر نرسند، در واقع اهمیت زیادی دارند. پژوهشگران دانشگاه گراتس برای نخستین بار به بررسی و مطالعه این موضوع پرداختند. تیمی از پژوهشگران به دنبال بررسی اهمیت و تاثیرگذاری ارتباطات غیرزبانی معلم‌ها بر دانش‌آموزان خود بودند. به همین منظور، طی یک دوره سه ساله، از چندین کلاس درس فیلم ضبط کردند و به بررسی آنها پرداختند.تحقیقات نشان داد که حضور معلم در کلاس اهمیت بسیاری دارد و زبان بدن به آنها احترام می‌بخشد. همچنین این حرکات تعیین می‌کنند فرآیند یادگیری موثر خواهد بود یا خیر. به طور خلاصه می‌توان گفت، تدریس موفق وابسته به حضور معلم در کلاس و فضایی است که او در کلاس ایجاد می‌کند.

زبان بدن

اجرایی عالی در صحنه کلاس

 پژوهشگر ارشد این تحقیق تدریس را با اجرا روی صحنه مقایسه می‌کند. گرچه این دو پدیده با یکدیگر تفاوت دارند، اما هم کلاس درس هم صحنه حول محور اجرایی قابل‌قبول می‌چرخند. درست همانند بازیگران، معلم نیز باید وظیفه خود را با حضور داشتن در کلاس، جلب توجه مثبت مخاطب و زبان بدن درست انجام دهد. و همه این‌ها طی بازه زمانی محدودی باید صورت گیرد. این کار چالشی برای معلمان است که باید با درک کافی از نقش خود در کلاس و رفتاری که با دانش‌آموزان خود دارند بر آن فائق آیند. براساس تصاویر ضبط شده در زمان تحقیق، پژوهشگران 4 فعالیت مهم معلم را مشخص کردند: ایجاد فضایی آرام برای یادگیری، دخیل کردن دانش‌آموزان در فضای مشارکتی مدرسه، به چالش کشیدن دانش و اطلاعات پیشین آنها، و نهایتا ارائه دانش و مهارت به دانش‌آموزان، به نحوی که آنها بتوانند به راحتی این اطلاعات را جذب کنند.

رئیس این تیم پژوهشی توضیح داد که چنین فعالیت‌هایی مبتنی بر استانداردهای ایده‌آل آموزش موفق هستند. اجرای آنها به دلیل الزامات قانونی و اجتماعی نظام درسی مدارس معمولاً دشوار است. به باور او قرار گرفتن در چنین شرایطی واکنش‌های متفاوتی از جانب معلم و دانش‌آموز در پی دارد و  در بدترین حالت منجر به متوقف شدن فرآیند یادگیری می‌شود.

به بیان دیگر، در این پژوهش راهکارهایی برای آموزش پیدا شد که تحقق همزمان همه آنها غیرممکن است. چنین شرایطی در زبان بدن معلم مشهود است و دانش‌آموزان متوجه آن می‌شوند. نتیجتاً، عدم هم‌خوانی بین حرکات و گفتارهای معلم باعث ایجاد فاصله بین او و دانش‌آموز می‌گردد.

الگوهای رفتاری

اگر معلم بتواند چهار عملکرد بالا را به خوبی پیاده کند در مستقل شدن نوجوانان نقشی حیاتی خواهند داشت. محققان این مسئله را مشارکت آموزشی می‌خوانند. نتایج تحقیق اما نشان داده امروزه معلمان راهکارهای اقتصادی، مدیریتی و فرصت‌طلبانه استفاده می‌کنند. به عبارت دیگر، آنها از مواجه با دانش‌آموز خودداری می‌کنند، برای پاداش دادن یا تنبیه کردن از نمره استفاده می‌کنند، و فضایی در کلاس ایجاد می‌کنند مبنی بر این فلسفه که «اگر من را اذیت نکنی من هم تو را اذیت نخواهم کرد».

در چنین مواردی، تحلیل ویدئوها نشان‌دهنده واقعی نبودن زبان بدن معلم بود. گرچه دانش‌آموزان آگانه قادر به درک این مسئله نیستند اما می‌توانند آن را حس کنند. و با نشان‌ دادن بی‌علاقگی و بی‌انگیزه بودن از یادگیری فرار کنند.